Keşke hiç bir çocuk hasta olmasa değil mi? Hiç bir çocuk üzülmese, sıkıntı çekmese çocukların sahip olduğu tek şey mutluluk olsa. Maalesef içinde bulunduğumuz dünya da her çocuk aynı yaşam kalitesine sahip olmuyor. Kimi çocuk zenginlik, şaşaa, lüks içinde doğuyor kimisi köhne bir kuytu köşede. Çocuk hastalıkları dersini alırken şunu öğrendim her çocuk yapabileceklerinin en üst kapasitesinde doğar fakat hayat bu kapasiteyi değiştirir. Hayat bu kapasiteyi doğduğumuz yerle, ailemizle, çevremizle, aldığımız eğitim ve hatta geçirdiğimiz hastalıklarla değiştirir.
Çocuklar gelişim sürecinde ölümü erişkin bireyler gibi algılamıyorlar. Ölümü algılayamayıp kaybetmeye reaksiyon vermeye başlayan çocuklar önce ölümün geçici olduğunu düşünüyor ve bu hareketin bir ayrılık ya da bir cezalandırma biçimi olarak kavrıyorlar. Ardından ölümün geri dönüşümsüz olduğunu fakat ölümden kaçabileceklerini düşünüyorlar. Okul çağına gelen çocuk ise artık ölümün tamamen farkına varıyor. Ölümün dönüşümü olmayan ve herkesin yaşamak zorunda olduğu bir olay olarak kabul ediyorlar.
Ölümcül hastalığı olan çocuklar daha ölümü tam anlamıyla kavrayamadıkları dönemde verdikleri tepkiler hasta olmaya, ayrılığa ve ağrıya karşı oluyor. Çok uyuma, yemek yememe, mutsuzluk gibi belirtiler veriyorlar. Çocuğun bu dönemde yaşadığı duygular oynadığı oyunlara ve yaptığı resimlere yansıyor. Çocuk ölümü adım adım kabulleniyor ilk başta ölümü kabul etmezken daha sonraları sadece kendi ölümünü kabul etmiyor ve en sonunda ise ölümün her canlı için zorunlu olduğunu anlıyor.
Çocuklar ölüme karşı altına kaçırma, okul başarısında düşme, kavgacılık, saldırganlık, uyku bozuklukları, kabus görme, öfke nöbetleri gibi tepkiler veriyor. Ergen bireyler ise ölümü tamamen kavradıkları için verdiği tepkiler sosyal izolasyon, kendini kısıtlama, tepkisizlik, depresyon, intihar girişimleri, okul başarısında düşme şeklinde oluyor. Ergenler zengin bir hayal dünyasına sahip olduğundan ölüm onlar için tamamen ezip geçen, yıkıcı bir olgudur.
Hasta olan çocuk, herhangi bir çocuk ya da sizin çocuğunuz olabilir. Hiç kimse, hiç bir anne baba ne kendi çocuğunun ne de başka bir çocuğun böyle bir hastalıkla yüzleşmesini istemez. Ama oluyor işte. Bu tip durumlarda yapılacak şeyler hastalığı değiştirmiyor evet ama hayat kalitesini arttırıyor. Oturup ağlamak yerine niye biz diye isyan etmek, yakarmak yerine denenebilecek tüm tedavileri denemek ve kalan zamanı çocuk ya da ergen bireyle en iyi şekilde değerlendirmek daha akılcı oluyor.
Söyleyebileceğim şeyler ise;
Çocuğa, eğer ölümü kavrayabilecek yaştaysa ki bu yaş okul dönemi yaşıdır öleceğini değil hastalığı açıklanmalıdır, çocuğu kandırmak daha sonra öğreneceği gerçekle daha fazla yıkılmasına yol açar.
Hastalık açıklandıktan sonra neler yapılacağı, nelerle karşılaşacağı (ilaçlar, iğneler, terapiler gibi) sonuçlarının neler olacağı konuşulmalı.
Çocukla ya da ergen olan bireyle her zaman açık bir iletişim sağlanmalı.
Soruları açık bir dille cevaplanmalı, kandırmaya çalışmamalı.
Güvence verilmemeli, bana güven iyileşeceksin gibi söylemler çocukta büyük bir beklenti yaratır hastalığın ilerlediği ya da ölümün kesinleştiği zamanlarla karşılaşmasında çocuk vereceğinden daha büyük tepkiler ortaya koyar kendini kandırılmış hisseder.
Çocuğun umudu korunmalı bu güvence olarak değil de daha çok ihtimal şeklinde olmalı bazılarına bu tedavi iyi gelmiş sana da iyi gelebilir gibi.
Tedavi süreci çocuklar için geçirilebilecek en iyi şekilde geçirilmeli. Sevdiği şeyleri yapabilirsiniz mesela bu birlikte oyun oynamakta olabilir, kitap okumakta ya da sevdiği bir yemeği yemek, gitmek istediği bir yere gitmek, arkadaşlarıyla birlikte olmasını sağlamak gibi. Çocuğun bu dönemi geçirebileceği en iyi şekilde geçirmesi sağlanmalı.
Yazdığım en zor yazı bu oldu galiba sırada ki yazı hasta siz iseniz üzerine olacak.
Hiç bir çocuğun üzülmemesi ve hasta olmaması dileğiyle...
GÖKSU YILAN
Not: Resim Edward Munch'ın Hasta Çocuk adlı tablosu.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder